Manisa’nın şirin bir İlçesi olan Kula, tarihin derinliklerinden günümüze kadar bozulmadan gelebilmiş bir anıt kent. Geçmiştengünümüze açılan kapı niteliğinde olan Kula, Kendine has cumbalıkonakları, camileri, çukur çeşmeleri, hanları, hamamları, Rum evleri, kiliseleri ve ruhban okuluyla bini tescilli üç bin tarihi yapıya ev sahipliği yapan ve adeta açık hava müzesini andırmaksadır.

Yapılan araştırmalara göre, İlçe Merkezinde eski Rum cemaati tarafından Hagios Stephanos (Bazı kaynaklarda Aya Yorgi olarak da geçer) Kilisesi ve Meryem Ana Kilisesi ile halk arasında Rum zenginlerinden Lambi oğlu Damyunus tarafından yaptırıldığı belirtilen ve 1989 yılında çıkan bir yangın sonrası harap olan Lambiyanos Okulu veya Eski Zafer Okulu bahçesinde yer alan şapeldir. Ayrıca Rumların yaşamış olduğu Gölde (İncesu) Köyü’nde bir ailenin bahçesinde yer alan,  bugün ahır olarak kullanılan şapelin ismi ise bilinmediği belirtildi.

Kula, tarihin derinliklerinden günümüze kadar bozulmadan gelebilmiş bir anıt kent olduğunu belirten Alan Rehberi Sabahattin Argaç,” Yapılar mimari açıdan eski kent yerleşmemizin bozulmamış tipik örneği teşkil etmesi ve bu niteliklerin belge açısından değeri ilçeye; anıt kent özelliğini kazandırıyor. 

Geçmişten günümüze açılan kapı niteliğinde olan Kula, Kendine has cumbalı konakları, camileri, çukur çeşmeleri, hanları, hamamları, Rum evleri, kiliseleri ve ruhban okuluyla Bin 500’ü birinci derece  olmak üzere tescilli 3 bin tarihi yapıya ev sahipliği yaparak, adeta açık hava müzesini andırmaktadır.

Yapılan araştırmalara göre, Kula’da Kuzguncuk (Zaferiye) ve Hızırilyas  (Akgün)  ismi ile bilinen iki  adet Rum  mahallesi vardır. Her iki mahallede de birer kilise bulunmaktadır. Zaferiye mahallesinde Meryem Ana Kilisesi, Akgün mahallesinde ise HagiosStephanos (Aya Yorgi )Kilisesi. Akgün Mahallesi 85. Sokak’ta konumlanmakta olan yapı İzmir 2 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 3248 sayılı kararı ile 09.04.1993 tarihinde taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir. Bugün harabe durumunda olan kilisenin beden duvarlarıayaktadır Rumların yaşamış olduğu eski köylerimizden Gölde (İncesu) mahallesinde ise bir adet şapel bulunmaktadır “dedi.

“Hagios Stephanos (Aya Yorgi )Kilisesi”

Alan Rehberi Sabahattin Argaç,” Kula’nın merkezinde eski Rum cemaati tarafından yaptırılmış iki adet kiliseden biri olan Hagios Stephanos Kilisesi, yapılan araştırmalara göre bazı kaynaklarda ismi Aya Yorgi Kilisesi olarak yer almaktadır. Akgün Mahallesi 85. Sokak’ta konumlanmakta olan yapı İzmir 2 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 3248 sayılı kararı ile 09.04.1993 tarihinde taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir. Bugün harabe durumunda olan kilisenin beden duvarları ayaktadır ”dedi.

“ Meryem Ana Evi Restore Edilmiş Tek Kilise”

Kula’da Meryem Ana Evi restore edilmiş tek kilise ve günümüzde “Meryem Ana Kültür Evi” olarak hizmet verdiğini belirten Alan Rehberi Sabahattin Argaç,”  Meryem Ana Kilisesi, Kulanın doğusunda korunmuş doku içinde, arazinin yüksek bir noktasında konumlanmış. Çevresinde geleneksel konut dokusu bulunmaktadır. Kilisenin kuzeybatı kapısı üzerindeki kemer alınlığında yer alan Yunanca mermer kitabe kayıptır. Ancak eski fotoğraflardan kitabe üzerinde, 25 Mart 1837 tarihi net bir şekilde okunmaktadır. Mermer kitabelerden birinde ise bazı kısaltmalar ile birlikte ayın (?) 20 si /1831/ tarihi okunmaktadır. Büyük olasılıkla kilise 1831 yılında inşa edilmeye başlanmış, 1837 yılında ise büyük bir onarım ve tamir görmüş. Günümüzde de Meryem Ana Evi restore edilmiş tek kilise ve Meryem Ana Kültür Evi” olarak hizmet veriyor. Kilisenin arka kısmında bulunan evde Kilisenin başpapaz yardımcısının,  karşısında yer alan evde ise papaz yaşamış ”dedi.

“Şapel: Lambiyanos Okulu veya Eski Zafer Okulu bahçesinde”

Alan Rehberi Sabahattin Argaç ” Eski Rum Cemaati tarafından yaptırılmış olan Şapel ise Lambiyanos Okulu veya Eski Zafer Okulu bahçesinde yer almaktadır. Günümüzde harabe durumunda olanŞapel restore edilmeyi bekliyor.

“Gölde Köyü’nde bulunan şapel ise ahır olarak kullanılıyor”

Ayrıca Rumların yaşamış olduğu Gölde (İncesu) Köyü’nde ise bir adet şapel bulunmaktadır. Gölde (İncesu) köyünde bir ailenin bahçesinde yer alan ve günümüzde ahır olarak kullanılan şapelin adı ise bilinmemektedir.